Ontmaskering van narcisten en stalking-risico

Tegenwoordig lijkt het een gangbare gewoonte te zijn dat mensen hun voormalige partners als narcisten bestempelen. Dit kan wellicht dienen als een manier om de beëindiging van een relatie beter te begrijpen. Het is echter verontrustend dat onderzoeken aangeven dat narcisme in toenemende mate voorkomt en dat er tevens een grotere verscheidenheid aan narcistische persoonlijkheden is ontstaan. In dit artikel zullen we uitvoerig ingaan op de diverse categorieën van narcisten en hun specifieke gedragskenmerken binnen de context van relaties en stalking-risico. Ik zal proberen het zo begrijpelijk mogelijk te houden. Over dit onderwerp in combinatie met stalking kan je boeken schrijven. Dat wordt een beetje te veel voor deze website.

Opmerking: In dit artikel zullen we mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPD) voor het gemak ‘narcist’ noemen en naar hen verwijzen met mannelijke voornaamwoorden. Volgens officiële cijfers worden namelijk meer mannen gediagnosticeerd met een narcistische persoonlijkheidsstoornis dan vrouwen. Het is echter belangrijk te onthouden dat narcisme zowel mannen als vrouwen kan treffen.

Soorten narcisten

Mensen met narcisme vertonen over het algemeen een patroon van grootheidswaanzin, een voortdurende behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie voor anderen. Hoewel sommigen verschillende “typen” narcisten hebben beschreven, zoals de overtuigende narcist, de ondermijnende narcist en de maligne narcist, zijn deze categorisaties niet wetenschappelijk bewezen en kunnen ze niet worden gebruikt voor een formele zin. Toch merken we dat narcisten steeds vaker in verschillende categorieën worden ingedeeld, zoals bevestigd door verschillende auteurs, therapeuten, psychologen en narcismecoaches.

Gedeelde kenmerken van narcisten

Voordat we dieper ingaan op de verschillende typen narcisten, is het belangrijk om enkele gedeelde kenmerken te begrijpen. Hoewel narcisten in zes verschillende categorieën kunnen worden onderverdeeld, delen ze allemaal de volgende eigenschappen:

1. Een discrepantie tussen zelfbeeld en gedrag:
   Narcisten hebben vaak een vertekend beeld van zichzelf en gedragen zich anders dan ze zichzelf zien.
2. Grootheidswaanzin:
   Ze beschouwen zichzelf als superieur, interessanter en beter dan anderen.
3. Egoïsme:
   Narcisten zijn egocentrisch en profiteren vaak van anderen.
4. Gebrek aan echte of langdurige vriendschappen:
   Dit komt voort uit hun voortdurende zoektocht naar een liefdespartner.
5. Gebrek aan prestaties of succes:
   Ze hebben vaak weinig tastbare prestaties, maar hebben talloze excuses om dit te rechtvaardigen.
6. Laksheid met de waarheid:
   Narcisten gaan nonchalant om met de waarheid.
7. Manipulatief gedrag:
   Ze manipuleren en bespelen anderen.
8. Verstrengeling en isolatie:
   In relaties zuigen ze hun partner in en proberen ze deze te isoleren van familie en vrienden.

Het is belangrijk om te beseffen dat er vaak een overlap bestaat tussen de verschillende typen narcisten. Een persoon kan bijvoorbeeld zowel somatische kenmerken hebben als kenmerken van de openlijke narcist. In de meeste gevallen zul je enkele kenmerken van alle typen in één persoon herkennen, maar één type narcist zal meestal overheersen.

Zes soorten narcisten in het kort

Laten we nu dieper ingaan op de verschillende typen narcisten:

1. Somatische Narcist (Somatic Narcissist)
   Dit type narcist gebruikt zijn uiterlijk en seksuele aantrekkingskracht om anderen te manipuleren. Ze zijn vaak ijdel, besteden veel aandacht aan hun uiterlijk en hebben meerdere seksuele partners.
2. Openlijke Narcist (Grandiose Narcissist)
   Deze narcisten weten dat ze narcistisch zijn en doen weinig moeite om dit te verbergen. Ze hebben een overdreven gevoel van eigenwaarde, fantasieën over roem en succes, en overdrijven hun capaciteiten.
3. Verborgen Narcist (Covert Narcissist)
   Verborgen narcisten doen zich voor als bescheiden en kwetsbaar, maar gebruiken deze eigenschappen om anderen te manipuleren. Ze zijn vaak overgevoelig voor kritiek en projecteren hun eigen onzekerheden op anderen.
4. Antagonistische Narcist
   Dit is een extreme vorm van narcisme waarbij rivaliteit en competitie centraal staan. Ze hebben een grote behoefte aan bewondering, zijn arrogant en egoïstisch, en schuwen niet om anderen uit te buiten.
5. Altruïstische Narcist (Communal Narcissist)
   Deze narcisten zien zichzelf als wereldverbeteraars en zijn toegewijd aan goede doelen en het helpen van anderen. Ze willen gezien worden als altruïstisch en zijn vaak overtuigd van hun superioriteit.
6. Kwaadaardige Narcist (Malignant Narcissist)
   Dit is de meest ernstige en gevaarlijke vorm van narcisme. Kwaadaardige narcisten vertonen destructief gedrag en vertonen vaak geen schuldgevoelens. Ze zijn impulsief, wraakzuchtig en kunnen zowel verbaal als fysiek gewelddadig zijn.

1. Somatische narcisten

Dit type narcist hecht aanzienlijke waarde aan zijn uiterlijk, wat hij gebruikt om mensen aan zich te binden. Hij besteedt veel aandacht aan zijn verschijning, is ijdel en besteedt veel tijd aan fysieke training. Bovendien hecht hij grote waarde aan zijn kleding en kapsel, en hij heeft een specifieke stijl die past bij het imago dat hij van zichzelf heeft gecreëerd.

Hij streeft ernaar jeugdig over te komen en zoekt vaak bevestiging bij jongere vrouwen. Ze zijn seksueel zeer actief en streven ernaar om hun partner het gevoel te geven dat ze de beste bedpartner ooit zijn, zonder noodzakelijkerwijs egoïstisch te zijn in bed. Hebben dus ook heel vaak talrijke sekspartners gehad en staat open voor casual seksuele ontmoetingen, waarbij ze weinig waarde hechten aan het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Willen al vaak seks tijdens de eerste of tweede date en halen zelden voldoening uit seks met slechts één partner, waardoor ze vaak meerdere partners tegelijkertijd hebben. Sommige van hen kunnen neigen naar pornoverslaving.

Ze zoeken vaak naar seksuele uitdagingen en ‘verboden’ seksuele ervaringen, zoals het verleiden van getrouwde vrouwen, maagden, de beste vriendin van hun partner, aanverwanten, of vrouwen met aanzienlijke leeftijdsverschillen, zowel jonger als ouder.

Seks en drugs gaan vaak hand in hand, aangezien mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis een verhoogd risico op verslaving vertonen. Deze verslavingen kunnen variëren en de stoornis zelf wordt vaak beschouwd als een verslaving aan bewondering. Bepaalde drugs kunnen invloed hebben op de seksuele beleving, waardoor het seksuele verlangen wordt verlengd, intensere orgasmes worden ervaren en de seksuele bevrediging toeneemt. De somatische narcist neigt naar het opzoeken van grenzen en kan roekeloos gedrag vertonen. Dit omvat niet alleen overspel, maar ook het risico om betrapt te worden tijdens seks, het verkennen van BDSM en fetisjen, met de nadruk op dominantie en sadisme, evenals het ervaren van erotisch genot bij pijnlijke handelingen.

Dit type narcist gebruikt vaak seks als wapen. Ze zetten seks bewust in om je snel aan hem te binden. Maar het tegenovergestelde gebeurt ook; hij weigert of ontneemt seks van je en gebruikt het als controlemiddel, waardoor jij het gevoel hebt dat je niet goed genoeg bent of dat je seks moet ‘verdienen’.

2. Openlijke narcisten

Dit type narcist staat er openlijk voor dat hij een narcist is. Ze zijn extrovert, arrogant, voelen zich gerechtvaardigd en tonen weinig empathie voor anderen.

Ze koesteren altijd grootschalige plannen, geloven dat ze verder gevorderd zijn dan anderen en denken dat ze alles beter weten. Voor hen zijn er geen echte concurrenten; anderen hebben misschien “geluk” gehad om tot op zekere hoogte te komen, maar uiteindelijk zullen zij de wereld veroveren, en niemand anders. Ze fantaseren vaak over roem en succes, en deze fantasieën komen vaak uit. Ze overdrijven hun eigen vaardigheden, prestaties en intelligentie.

Dit type narcist heeft talloze excuses paraat waarom hij tot nu toe geen succes of roem heeft bereikt; hij schrijft het toe aan zijn jeugd, zijn ouders, zijn ex-partner, zijn vorige werkgever – kortom, aan alles behalve aan zichzelf. Ze praten veel, vooral over zichzelf, en kunnen zelfs openlijk toegeven dat ze narcistisch zijn en daar trots op zijn.

Voor elke vorm van relatie met een openlijke narcist zijn bewondering, bevestiging en lof essentiële voorwaarden. De openlijke narcist zal in een relatie sterk benadrukken dat hij bewonderd moet worden en zal je zelfs aanwijzingen geven over hoe hij het liefst bewonderd wil worden.

Verbaal en emotioneel misbruik worden vaak gebruikt door de openlijke narcist om relaties aan te gaan en te behouden.

Aantrekken en afstoten zijn gebruikelijke kenmerken van relaties met dit type narcist. In het begin van de relatie is er vaak sprake van “lovebombing,” waarbij de partner overladen wordt met lof. Jullie worden beschouwd als soulmates of ervaren een diepe zielsverbinding, en de relatie lijkt voorbestemd te zijn. Echter, zodra de narcist je volledig in zijn greep heeft, begint de “devaluatiefase” waarin hij je afstoot. Deze uitputtende cyclus herhaalt zich keer op keer totdat uiteindelijk de “final discard” plaatsvindt, waarbij je niet langer nodig bent omdat de narcist een nieuwe partner ziet als een “upgrade.”

3. Verborgen narcisten

De verborgen narcist vertoont een sluwe, manipulatieve houding door zich vaak kwetsbaar of als een slachtoffer voor te doen. De verborgen narcist kan in eerste instantie verlegen, bescheiden en buitengewoon charmant lijken. In veel opzichten lijkt hij op de openlijke narcist, maar hij houdt veel van zijn narcistische eigenschappen verborgen. Stilzwijgend koestert hij wrok over alles wat in zijn leven niet is gelukt, zoals het ontbreken van status, financieel succes en erkenning.

Hij verlangt eveneens naar bewondering, roem en bevestiging. Diep van binnen zijn alle narcisten onzeker en eenzaam, en NPD (narcistische persoonlijkheidsstoornis) ontstaat vaak als gevolg van een hechtingstrauma. De verborgen narcist heeft echter een nog lager zelfbeeld in vergelijking met andere soorten narcisten. Ze ervaren intensere stemmingswisselingen, angsten, depressie en schaamte.

Ze zijn erg gefocust op zichzelf, maar worstelen met het gevoel niet goed genoeg te zijn. Kritiek raakt hen diep en ze hebben moeite met het omgaan met stress, wat kan leiden tot irritatie, woede-uitbarstingen, of zelfs (verbaal) gewelddadig gedrag.

Ze hoppen vaak van baan naar baan, omdat ze voortdurend proberen indruk te maken op anderen in plaats van hun eigen passie of talenten te volgen. Super bedreven in het projecteren van hun eigen onzekerheden, angsten en frustraties op hun partner. Zijn heel erg bekend met het gebruiken leugens en gaslighting om hun partner te manipuleren.

Dit leidt tot verwarrende situaties waarin de verborgen narcist afwisselend liefdevol en minachtend kan zijn. Als je hierop wijst, beroept hij zich vaak op zijn traumatische jeugd als rechtvaardiging. Binnen de relatie presenteert de verborgen narcist zich als een slachtoffer, waardoor hij denkt dat hij met veel zaken weg kan komen en verwacht dat hij verzorgd wordt.

Soms doet hij alsof hij aardige dingen voor je doet, maar in werkelijkheid dient het vooral zijn eigen behoeften. Ze zijn meesterlijk in het manipuleren van situaties om hun eigen doelen te bereiken. Plotseling staat er een nieuwe auto voor de deur, zijn er allerlei moderne gadgets in huis, of zijn er zelfs cryptovaluta gekocht. Misschien wordt er ineens een exotische vakantie geboekt, maar dit gebeurt vaak met jouw geld, allemaal vanwege zijn eigen “noden.”

4. Antagonistische narcisten

Dit is een van de meest intense vormen van narcisme. Wees extra voorzichtig als je te maken hebt met een antagonistische narcist. Ze vertonen veel gelijkenissen met de openlijke narcist, maar zijn nog extremer en leggen de nadruk op rivaliteit en concurrentie. Ze hebben altijd de drang om in het middelpunt van de belangstelling te staan en doen hier ook alles voor. Extreem arrogant en behoorlijk egoïstisch, ze hebben er geen moeite mee om anderen uit te buiten, omdat ze denken dat ze dit “verdienen”.

Dit zijn dan ook vaak grote oplichters. Ze maken bewust misbruik van anderen, variërend van misleidende advertenties en geld winnen door bedrog tot zelfs diefstal en financiële oplichting. Zijn snel geïrriteerd en raken vaak betrokken bij ruzies, van kleine woordenwisselingen tot verbaal agressieve confrontaties.

Hebben moeite met vertrouwen en zijn wantrouwend ten opzichte van anderen. Een relatie met een antagonistische narcist is allesbehalve prettig want ze profiteren op verschillende manieren van hun partner. Vaak met financieel gewin of status als motivatie. Ze kunnen je baan, je huis, je relaties of je financiën willen gebruiken voor hun eigen voordeel.

Bekritiseren en kleineren voortdurend hun partner, maar pas nadat ze in het begin juist overdreven liefdevol waren (de lovebombing fase). Ze eisen voortdurend aandacht en controle, vooral als je iets voor jezelf wilt doen. Als je een avondje uit wilt met vrienden of zelfs een vakantie alleen wilt plannen, zul je bijna gegarandeerd met problemen te maken krijgen.Ze manipuleren en exploiteren anderen voor hun persoonlijke gewin. In de relatie misbruiken ze hun partner op fysiek, mentaal, emotioneel en soms zelfs spiritueel niveau.

5. Altruïstische narcisten

Dit type narcist kan soms lastig te doorgronden zijn, omdat ze overtuigd zijn van hun rol als wereldverbeteraars, wappie of een god. Je zou ze echter moeten zien als “wolven in schaapskleren”. Omschrijven zichzelf als empathisch en vrijgevig. Zien zichzelf als altruïstisch en willen worden erkend als betrouwbaar en ondersteunend. Ze halen hun eigenwaarde uit het idee dat ze de meest vrijgevige persoon zijn.

Wijden zich extreem aan specifieke goede doelen of het helpen van mensen, en geloven dat ze door hun inzet de wereld kunnen verbeteren. Praten vaak over hun missie of roeping, waarbij ze al het andere als onbelangrijk of egoïstisch beschouwen. Ze gedragen zich soms als martelaars en kunnen neerkijken op mensen die hun toewijding aan ‘goede doelen’ niet delen (bijvoorbeeld, als ze veganist zijn, kunnen ze mensen bespotten die vlees eten). Geloven dat ze uitblinken in iets, hoewel ze vaak geen bewijs hebben om deze bewering te staven, en anderen kunnen het er sterk mee oneens zijn.

Reageren heftig op zaken die ze als oneerlijk beschouwen. Ironisch genoeg zijn ze vaak nogal hypocriet, omdat ze voornamelijk hun eigen behoeften nastreven.
In een relatie met dit type narcist ben je zelden de enige. Dit type narcist wordt soms ook wel een “sekteleider” genoemd, omdat ze vrouwen om zich heen verzamelen die allemaal geloven dat ze superieur zijn aan anderen. Ze beschouwen zichzelf als slimmer, spiritueler of rijker dan de rest. Deze vrouwen hoeven elkaar niet eens persoonlijk te kennen, maar elke vrouw in deze groep voelt een speciale band en deelt een gemeenschappelijke missie. Deze connectie wordt echter vaak zo gepresenteerd dat elke vrouw wordt gezien als een bedreiging voor de partner van de narcist.

Hoewel deze narcisten zich in het openbaar aardig kunnen gedragen, zijn ze in persoonlijke relaties vaak egoïstisch en ongevoelig. Ze lijken thuis een heel andere persoon te zijn dan in het openbaar, wat tot pijnlijke situaties leidt voor de mensen die dicht bij hen staan. Deze narcist wil je meenemen in zijn missie om de mensheid of de wereld te redden. Als dit niet lukt, zal hij je veroordelen en kleineren. In zijn ogen betekenen je prestaties tot nu toe niets, omdat ze de wereld niet mooier hebben gemaakt en niet hebben bijgedragen aan het welzijn van de mensheid.

6. Kwaadaardige narcisten

Als je ooit geconfronteerd wordt met dit soort narcist, is het het beste om zo ver mogelijk weg te rennen. Dit is de meest extreme en gevaarlijke vorm van narcisme, en het kan destructief zijn voor alle relaties in de omgeving. Het kwaadaardige narcisme kan in sommige gevallen zelfs worden geassocieerd met seriemoordenaars. Die vaak voldoen aan de criteria van deze stoornis. Voelen ook geen wroeging wanneer ze destructieve handelingen jegens anderen verrichten.

Kwaadaardig narcisme kan zich ook manifesteren als paranoïde gedrag. Deze narcist beschouwt zichzelf als superieur aan anderen en heeft een intense behoefte aan bewondering en het verlangen om boven iedereen verheven te zijn. Hij vertoont een volledig gebrek aan empathie voor anderen en exploiteert mensen zonder aarzeling om aan zijn eigen behoeften te voldoen.

Daarnaast is hij impulsief, snel geïrriteerd, roekeloos en heeft hij de neiging tot wraakzuchtig gedrag. Het is cruciaal om zo snel mogelijk afstand te nemen van deze gevaarlijke persoonlijkheid. Levensgevaarlijk en veel stakingszaken met verkeerde afloop hadden als oorzaak een kwaadaardige narcist.

Welke narcisten hebben een risico om stalker te worden

Elk type narcist heeft verschillende kenmerken en gedragingen, wat ook invloed kan hebben op het risico om een stalker te worden. Hier is een overzicht van elk type narcist met betrekking tot het risico op stalkergedrag.

• Somatische narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Matig
  • Somatische narcisten zijn vaak gericht op seksuele veroveringen.
  • Ze kunnen de neiging hebben om contact te blijven zoeken met voormalige partners of objecten van hun interesse. Dit kan tot stalkergedrag leiden als ze zich afgewezen voelen.
• Openlijke narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Matig
  • Openlijke narcisten zijn meestal te gefocust op zichzelf en hun behoefte aan bewondering om stalkergedrag te vertonen.
  • Ze willen liever bewonderd worden dan hun energie besteden aan het achtervolgen van anderen.
• Verborgen narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Laag
  • Verborgen narcisten zijn meer bezig met hun eigen behoeften en problemen dan met het stalken van anderen.
  • Ze zijn vaak te onzeker om stalkergedrag te vertonen.
• Antagonistische narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Hoog
  • Antagonistische narcisten kunnen zeer manipulatief en wraakzuchtig zijn.
  • Ze kunnen stalkergedrag vertonen als ze geloven dat ze wraak moeten nemen op iemand die hen heeft tegengewerkt of gekwetst.
• Altruïstische narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Laag
  • Altruïstische narcisten richten zich meestal op hun eigen gevoel van superioriteit en streven naar bewondering door goede daden te verrichten.
  • Ze hebben meestal niet hetzelfde niveau van obsessie met anderen als stalkers.
• Kwaadaardige narcisten
  • Risico op stalkergedrag: Zeer hoog
  • Kwaadaardige narcisten kunnen zeer destructief en wraakzuchtig zijn.
  • Ze hebben weinig empathie en kunnen stalkergedrag vertonen als ze iemand als doelwit zien.

Het is belangrijk op te merken dat stalker-gedrag complex is en afhankelijk is van meerdere factoren. Waaronder persoonlijkheidsstoornissen en persoonlijke geschiedenis. Niet alle mensen met narcistische kenmerken zullen stalkers worden. Maar sommige narcisten, met name de antagonistische en kwaadaardige types. Hebben vaak een verhoogd risico om stalkinggedrag te vertonen als ze zich afgewezen, gekrenkt of bedreigd voelen. Het is altijd belangrijk om stalking serieus te nemen en aangifte te doen om uzelf te beschermen.

Elk type narcist vertoont specifieke kenmerken binnen relaties, variërend van manipulatie en misbruik tot fysieke en emotionele schade. Een relatie met een narcist kan buitengewoon complex en schadelijk zijn. Het begrijpen van de specifieke eigenschappen van het betreffende type narcist kan helpen bij het herkennen en omgaan met narcistisch gedrag.